Godzilla - in Japan ook wel Gojira genoemd - is een reusachtig monster dat de hoofdrol speelt in een reeks films, animaties en stripboeken. In de 70 jaar van zijn bestaan is de hagedis een sterk Japans symbool geworden, maar hij heeft ook een prominente plaats verworven tussen de beroemdste monsters ter wereld.

Het wezen is gemaakt door Tomoyuki Tanaka, in samenwerking met Toho Studios en een groot aantal andere betrokkenen, waaronder special effects technicus Eiji Tsuburaya en regisseur Inoshiro Honda, evenals scenarioschrijvers Takeo Murata en Shigeru Koyama.

Het idee achter de creatie van Godzilla was om een wezen af te beelden dat was getransformeerd door de effecten van atoomstraling. Met andere woorden, het personage is een directe weergave van de angst die de Japanners hadden voor nieuwe aanvallen zoals die op Hiroshima en Nagasaki.

Inspiratie

Naast de atoomaanvallen tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Godzilla ook geïnspireerd door een andere echte gebeurtenis. Op 22 januari 1954 vertrok het schip Daigo Fukuryu Maru - of Lucky Dragon 5 - voor een nieuwe dag van dagelijkse visvangst. Enkele werkproblemen deden de bemanning echter besluiten om de volle zee op te gaan, met de bedoeling om de verliezen ongedaan te maken.

Een paar dagen later, op 1 maart, was het schip al in de buurt van Bikini Atoll, waar tests met atoombommen werden uitgevoerd. De tests waren echter niet verleden tijd en konden nog steeds regelmatig worden gemarkeerd. Die dag zou er zelfs een waterstofbom worden getest, maar de bemanning van het schip hoorde hier niets over vanwege communicatieproblemen.

De vissers werden niet alleen ter plekke blootgesteld aan straling, maar namen ook besmette vis mee naar de markten. Dezelfde dag ontwikkelden de vissers al misselijkheid en misselijkheid, maar de belangrijkste effecten kwamen later. Alle blootgestelden aan straling ontwikkelden brandwonden over hun hele lichaam, ze bloedden uit hun tandvlees en kregen gezwollen ogen, alsof ze van hun gezicht zouden vallen.

De besmette vis, die werd verkocht, was ook verantwoordelijk voor de dood van sommige mensen.

Oorsprong van Godzilla

De eerste Godzilal-film werd uitgebracht in 1954 en had een uiterlijk dat geïnspireerd was op krokodillen en tyrannosaurussen. Daarnaast werden de littekens en rimpels op zijn huid gemaakt als verwijzing naar de littekens op overlevenden van de Japanse kernrampen.

De naam van het wezen, Gojira, is een mix van gorilla en kujira (walvis, in het Japans).

Na verloop van tijd waren sommige films en verschijningen van het monster meer gericht op komische en actieportretten, maar dit was niet de bedoeling. Vanwege de inspiratie in echte nucleaire gebeurtenissen was het de bedoeling om een sombere boodschap over te brengen over de relatie met de oorlog en vooral met de Amerikaanse aanvallen op Japan.

Volgens de makers vertegenwoordigden Godzilla en zijn nucleaire gevaren precies de dreiging van de VS. Met andere woorden, ook al werd hij later een symbool van Japan, het monster werd gemaakt met een kritiek op de gevaren van wetenschappelijke vooruitgang gericht op militaire vernietiging.

Films

Gozilla (1954)

De eerste film ging direct in op de schaduwen van de nucleaire aanvallen die tien jaar eerder in Japan plaatsvonden. Nucleaire horror staat centraal in de metafoor van het monster, inclusief beelden van mensen die in die context gewond raakten. In de film wordt het monster vernietigd, maar het zou de komende decennia in tientallen andere producties terugkeren.

Godzilla slaat terug (1955)

Een jaar na de release van de eerste film keert het monster terug, maar dit keer moet hij het opnemen tegen Anguirus, een ander kaiju (naam voor reusachtig monster). Ondanks dat de release vlak na de originele film plaatsvindt, heeft dit vervolg een minder sombere toon.

King Kong vs Godzilla (1962)

De film toonde voor het eerst de grootste monsters in Japanse en Noord-Amerikaanse bioscopen. Om de clash in evenwicht te brengen, werd King Kong echter vergroot tot dezelfde schaal als de reuzenhagedis.

Godzilla tegen het heilige eiland (1964)

De film bevat nog een van de grootste hits onder kaijus, maar niet te vergeten Godzilla zelf. De reuzenmot Mothra verschijnt in zijn verschillende vormen, van rups tot volwaardige mot. Interessant is dat het nieuwe monster grote aantrekkingskracht had op het vrouwelijke kaijus-fanpubliek.

Ghidorah: het driekoppige monster (1964)

De nieuwe film is verantwoordelijk voor de komst van een andere kaiju die iconisch zou worden in de Godzilla-franchise: Guidorah, de driekoppige draak. Naast de komst van de draak, bevat de film ook andere bekende monsters zoals Mothra en de pterodactylus Rodan.

Monster oorlogen (1965)

In Monster Wars staat Godzilla opnieuw tegenover Guidorah, maar hier gaat het om de aanvallen op Planeet X. Geconfronteerd met de dreiging van Guidorah "leent" de mensheid de hagediskaiju, maar wordt verraden door de lokale aliens.

Ebirah, Verschrikking van de afgronden (1966)

Hoewel de film meer dan tien jaar na het eerste vervolg werd uitgebracht, bevatte hij nog steeds dezelfde succesformule als de andere kaijufilms. Dit keer had het geïntroduceerde monster, Ebirah, een uiterlijk dat leek op zeedieren zoals garnalen of kreeften.

De zoon van Godzilla (1967)

Met het succes van de franchise onder kinderen heeft Toho een verhaal uitgebracht waarin Godzilla omgaat met zijn zoon. Het plot bevat dan ook momenten als het monster dat hem leert zijn nucleaire kracht te gebruiken, het verdedigen van zijn welp tegen een ander monster en het maken van een gezinsuitstapje.

Het monster ontwaakt (1968)

Aanvankelijk was het idee dat de film de Godzilla-franchise zou afsluiten met de hereniging van alle grote monsters. Daarnaast verschijnen er ook buitenaardse wezens die de kaiju's besturen en een confrontatie tussen hen uitlokken.

Alle monsters vallen aan (1969)

Dit is een van de meest infantiliseerde films in de franchise, met een jongen die een Godzilla-fan is, geïnspireerd door het monster. Tijdens het plot raakt de jongen zelfs bevriend met de zoon van de reuzenhagedis en praat hij met haar. Met het argument dat het een eerbetoon is aan de franchise, mag de productie zelfs scènes uit eerdere films hergebruiken.

Godzilla vs Hedorah (1971)

Het begin van de jaren 70 brengt een meer psychedelische Godzilla. Hierdoor zit de film vol met scènes met hallucinante en vaak bizarre voetafdrukken. Desondanks probeert de film een positieve ecologische boodschap over te brengen, met de confrontatie van een monster dat verantwoordelijk is voor vervuiling.

Godzilla vs Gigan (1972)

De film herhaalt het klassieke format van het introduceren van een nieuwe monsteruitdager en zet Godzilla tegenover Gigan. De kaiju is een eenogige metalen papegaai met haken in plaats van poten, wat doet denken aan piraten. Bovendien is de productie de laatste waarin Haruo Nakajima na bijna 20 jaar het Godzilla-kostuum draagt.

Godzilla vs Megalon (1973)

Het monster is dit keer een insect met boorhanden, gestuurd door een ras dat in de ondergrond van de planeet leeft. Maar naast Megalon bevat de film ook een gigantische robot - Jet Jaguar - in de stijl van de personages Ultraman en Spectreman, andere Japanse hits.

Godzilla vs MechaGodzilla (1974)

Zoals de naam al doet vermoeden, is MechaGodzilla precies een mechanische, robotachtige versie van de kaiju. Alsof het idee nog niet gedurfd genoeg was, onthult de film dat de robot - die vliegt, raketten afvuurt en krachtvelden kan creëren - wordt bestuurd door ruimteapen.

Terror of MechaGodzilla (1975)

Hoewel de film de terugkeer van de cybernetische versie van de kaiju naar het witte doek markeert, maakt hij een einde aan de eerste fase van een serie die meer dan 20 jaar duurde. Na de productie zou het monster pas na tien jaar terugkeren in de bioscopen.

Godzilla 1985 (1984)

In de terugkeer naar de bioscoop kreeg Godzilla een nieuw uiterlijk en de hulp van nieuwe special effects in de productie. Het monster is de enige die verschijnt in de film, die een veel solider en nauwere versie van de originele film uit de jaren 50 vertelt.

Godzilla vs Viollante (1989)

Vijf jaar na zijn terugkeer in de bioscopen wordt Godzilla opnieuw geconfronteerd met nieuwe monsters in de films. Deze keer komt de dreiging van de combinatie van zijn eigen cellen met groenten, gemaakt door wetenschappers in laboratoria. Het plan genereert uiteindelijk een nieuw monster, dat verslagen moet worden door de hagedis kaiju.

Godzilla vs King Ghidorah (1991)

In de jaren '90 raakt Godzilla verwikkeld in steeds complexere en creatievere complotten. Dit keer wordt het monster uit de geschiedenis gewist in het jaar 2204, wanneer hij wordt vervangen door Ghidorah. Een nieuwe onderzeeër herschept echter de originele Godzilla en zet hem op in een gevecht met het eerste monster, dat nog steeds een versie van MechaGhidorah krijgt.

Godzilla vs Mothra (1992)

Naast de terugkeer van de twee klassieke kaiju's uit de titel, bevat de film ook Battra. Het monster is een kwaadaardige vleermuisvormige versie van Mothra die verschijnt in situaties waarin de natuurlijke balans van de aarde wordt bedreigd.

Godzilla vs MechaGodzilla II (1993)

De terugkeer van de cybernetische Godzilla heeft het personage in de heldenrol. Deze keer is de robot een in Japan gemaakte constructie om het op te nemen tegen de originele kaiju.

Godzilla vs SpaceGodzilla (1994)

In 1994 krijgt de kaiju een speciale versie. Hij verschijnt nadat cellen van de reuzenhagedis vast komen te zitten in Mothra, die haar toevlucht zoekt in de ruimte en uiteindelijk zulke cellen verspreidt in een zwart gat. Naast de ruimteversie van SpaceGodzilla bevat de film ook een gigantische robot gebaseerd op een mol, Moguera.

Godzilla vs Destoroyah (1995)

De Japanse film brengt twee bedreigingen. Naast een nieuw monster gevormd door de vereniging van gemuteerde insecten, vormt Godzilla zelf een nieuw soort gevaar door een instabiele kernreactor te worden. Aan het einde van het verhaal sterft zelfs de hagediskaiju.

Godzilla (1998)

De verfilming uit 1998 werd geregisseerd door Roland Emmerich en Matthew Broderick speelde de hoofdrol, met een heel andere kijk op de Japanse klassiekers. De film werd zo slecht ontvangen door het publiek, dat nieuwe producties besloten te zeggen dat het monster in het verhaal niet echt de originele Godzilla was en dat het Amerikaanse leger een fout had gemaakt.

Godzilla 2000: Millennium (1999)

Rond de eeuwwisseling keert een nieuwe Japanse film terug naar de oorsprong van de franchise. Het monster wordt opnieuw gespeeld door een gekostumeerde man, die het moet opnemen tegen een nieuw monster: Orga.

Godzilla vs Megaguirus (2000)

Wederom wordt de vijandelijke kaiju uit de titel gevormd door zwermen reuzeninsecten. Hier komt hun oorsprong echter van een lier die zwarte gaten in de ruimte schiet, waardoor mysterieuze eieren ontstaan waaruit de monsters ontstaan.

Godzilla, Mothra & King Ghidorah: Reuzenmonsters All-Out Attack (2001)

Het idee van de productie is om verwijzingen terug te brengen naar de originele franchise, inclusief het uiterlijk van voor de jaren 90 en de terugkeer van klassieke vijanden.

Godzilla versus MechaGodzilla (2002)

De nieuwe MechaGodzilla is gemaakt van de botten van het originele monster, met de bedoeling een vechtmachine te maken. Het DNA van de botten activeert echter herinneringen aan de originele Godzilla in het pantser, waardoor een nieuw scenario van vernietiging ontstaat.

Godzilla: Tokyo SOS (2003)

De film is een directe voortzetting van de vorige productie, wat betekent dat het MechaGodzilla-bottenplot behouden blijft, en onder de nieuwe bedreigingen is de terugkeer van Mothra als schurkachtige kaiju.

Godzilla: Eindoorlogen (2004)

In dit verhaal reist Godzilla de hele wereld over om verschillende van zijn tegenstanders te doden, en op de lijst staat zelfs Godzilla uit de Amerikaanse verfilming van 1998.

Godzilla (2014)

In 2014 kreeg de franchise een nieuwe herverpakking in het Westen. Het verhaal is een poging om het imago van de kaiju buiten Japan op te bouwen vanuit een nieuwe identiteit binnen de Monsterverse van Legendary Pictures. In de cast zitten grote namen als Aaron Taylor-Johnson, Ken Watanabe, Elizabeth Olsen, Sally Hawkins en Bryan Cranston.

Shin Godzilla (2016)

De film wordt beschouwd als de derde reboot van de franchise, in een moderne adaptatie geregisseerd door Hideaki Anno. De Japanse regisseur, bekend van Evangelion, gebruikte inspiratie van de kernramp in Fukushima en de tsunami van 2011.

Godzilla: Koning van de Monsters (2019)

De film is een direct vervolg op de Noord-Amerikaanse productie uit 2014. Naast de klassieke kaiju introduceert de film ook andere traditionele monsters uit de franchise in het Westen, zoals Mothra, King Ghidoran en Rodan.

King Kong

Ondanks het feit dat Godzilla zo'n 20 jaar na King Kong verscheen, neemt hij in feite dezelfde prominente positie in als de gorilla onder de reuzenmonsters. De eerste botsing tussen de wezens vond plaats in 1963, in een samenwerking tussen regisseurs Ishirô Honda en Tom Montgomery en scenarioschrijvers Shin'ichi Sekizawa en Paul Mason.

In de eerste adaptatie gebruikt een farmaceutisch bedrijf de ontdekking van King Kong op een eiland om ophef te veroorzaken. Nadat het monster gevangen is genomen, ontsnapt het echter en belandt het in een gevecht met Godzilla.

De clash is opnieuw opgenomen in een nieuw hoofdstuk van de Monsterverse. Het gedeelde universum van Legendary Pictures heeft als doel de verhalen van de klassieke monsters aan te passen in een samenhangende wereld, maar toch ruimte te laten voor de ontwikkeling van elk personage. Godzilla vs Kong, dat in 2021 wordt uitgebracht, maakt daarom gebruik van dezelfde versies van de films die het productiebedrijf vanaf 2014 heeft uitgebracht.

Andere curiosa

• Haruo Nakajima was de eerste acteur die Godzilla in kostuum speelde, maar het was niet eenvoudig om de missie te volbrengen. Het kostuum woog namelijk meer dan 100 kg en omdat het gemaakt was van gesmolten banden, creëerde het een enorme hitte voor de acteur;
• Om het gebrul van het monster in zijn eerste versie te creëren, gebruikte componist Akira Ifukube geen muziekinstrument, maar een leren handschoen gedrenkt in pijnboomolie, die over de snaren van een basgitaar werd gehaald;
• In 2001 wilden de producers Erik Aadahl en Ethan Van der Ryn een nieuw geluid testen voor Godzilla, dus plaatsten ze luidsprekers in de straten van Burbank (Californië) als test. Het resultaat bleek een succes toen mensen naar de autoriteiten kwamen om te melden dat ze een vermeend monster hadden gehoord;
• Hoe dan ook, Godzilla kreeg wel een stripverfilming, maar buiten Japan. Gepubliceerd door Marvel Comics tussen 1997 en 1997, toonde het verhaal het monster nadat hij was gevonden in Alaska.

Bronnen Japan in Focus, Otaku Pride, Adoro Cinema, Legioen van Helden

Afbeeldingen APJIF, Telegraph, Film Observatory, Famous Monsters, zie online,